Pandemi, Ekonomiyi Yüzde 9,9 Daralttı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, Türkiye ekonomisinin Nisan-Haziran aylarını kapsayan dönemde yüzde 9,9 daraldığını gösterdi. Açıklanan ‘Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSHY) II. Çeyrek: Nisan - Haziran, 2020’ verileri, sanayi sektörü yüzde 16,5 azalmaya işaret etti. 2020 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 9,9 azalan GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2020 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak tarım yüzde 4,0; bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 11,0; finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 27,8; gayrimenkul faaliyetleri yüzde 1,7 arttı.
Sanayi sektörü yüzde 16,5 daraldı
TÜİK'in verilerine göre, yılın ikinci çeyreğinde sanayi yüzde 16,5 daraldı. TÜİK'İn açıkalmasına göre, inşaat sektörü yüzde 2,7; hizmetler yüzde 25,0; mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 16,5; kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 2,4 ve diğer hizmet faaliyetleri de yüzde 18,0 azaldı.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 11 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2020 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 10 azaldı.
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, 2020 yılının ikinci çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 1,3 artarak 1 trilyon 041 milyar 643 milyon TL oldu. GSYH'nin ikinci çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 153 milyar 180 milyon olarak gerçekleşti.
“Etkiyi biliyorduk”
İkinci çeyrek verilerine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, “Dünya ekonomilerini durma noktasına getiren yüzyılın felaketi pandeminin etkilerini ikinci çeyrekte hissedeceğimizi biliyorduk. Kötümser tabloların aksine GSYİH oranımız dünya ülkelerine kıyasla iyi bir sonuç verdi. Türkiye ekonomisinin temelleri sağlam, dinamikleri kuvvetli. Kötümser tabloların aksine GSYİH oranımız dünya ülkelerine kıyasla iyi bir sonuç verdi. Türkiye ekonomisinin temelleri sağlam, dinamikleri kuvvetli. Milli ekonomi hedefleri, istihdama dayalı üretim, vatandaşının yanında olan bir ekonomi modeliyle yılı pozitif ayrışarak kapatacağız inşaallah. 2021’e pandeminin izlerini silerek girmekte kararlıyız. İnşaallah ‘V’ çıkışı GSYİH verilerinde de göreceğiz.” açıklamasında bulundu.
Tüm dünya ülkeleri küçülüyor
Verileri değerlendiren Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran, pandeminin tüm dünya ülkelerinde küçülmeler meydana getirdiğine işaret ederek, “AB üyesi ülkelerin Nisan-Haziran döneminde küçülmesi ortalama yüzde 11,9 oldu. Söz konusu dönemde İspanya yüzde 18,5, Fransa yüzde 13,8, İtalya yüzde 12,4 düzeyinde küçülme yaşadı. Avrupa'nın en büyük ekonomisi Almanya'da ise ekonomi yüzde 10,1 oranında daraldı. İngiltere, yüzde 20,4 oranında küçüldü. ABD ekonomisi ise aynı dönemde yüzde 32,9 daralarak rekor seviyede küçülme yaşadı. Japonya ekonomisi ise ikinci çeyrekte yüzde 27,8 oranında daraldı. Veriler gösteriyor ki dünya ekonomisi genel itibariyle küçülme eğiliminde.” dedi.
Yeni tip Koronavirüsün, insanları evlerine kapattığını, petrolden sanayi ürünlerine kadar birçok alandaki talebi daralttığını kaydeden ATO Başkanı, “Türkiye, coğrafyasındaki zorluklara ve ihracat pazarlarındaki daralmaya rağmen süreci en iyi yöneten ülkelerden biri olarak göze çarpıyor. Geçici olarak yaşanan küçülme, moralimizi asla bozmayacak, aksine daha gayretli şekilde çalışarak, toparlanma ve ardından büyüme hamlesinde elimizden geleni yapacağız.” ifadelerini kullandı.
Tüketim harcamalarında düşüş
Devletin nihai tüketim harcamaları, 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 0,8 azaldı. Yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları yüzde 8,6; gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 6,1 azaldı.
İşgücü ödemeleri ise 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 0,5 artarken net işletme artığı/karma gelir yüzde 2,4 azaldı. İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 36,7 iken bu oran 2020 yılında yüzde 36,8 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 45,0'dan yüzde 43,9'a düştü.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, “Milli ekonomi hedefleri, istihdama dayalı üretim, vatandaşının yanında olan bir ekonomi modeliyle yılı pozitif ayrışarak kapatacağız inşaallah.” dedi.
‘Üçüncü çeyrekte toparlarız’
2. çeyrek büyüme rakamlarını değerlendiren Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir, “Pandeminin etkisinin en yoğun yaşandığı dönemdi. 2. çeyrek artık geride kaldı, 3. çeyrekte toparlarız” dedi. İkinci çeyreğin, COVID-19 virüsünün en yoğun yaşandığı ve birçok sektörde üretim ve hizmetlerin durduğu ya da yavaşladığı bir dönem olduğuna işaret eden Özdebir, şu değerlendirmeyi yaptı: “2020 yılının ikinci çeyreğinde yaşanan %-9,9 küçülme ile ekonomide küçülme beklentileri gerçekleşmiş oldu. Özellikle büyümenin önemli öncü göstergeleri olan, sanayi üretimini, perakende satış endeksi, kapasite kullanım oranındaki azalış ülke ekonomisinde ikinci çeyrekte negatif bir büyümenin olacağına işaret ediyordu.
“Yatırım iştahı düşük seviyede”
Sanayi üretiminde ekonomimiz halen istenilen seviyeden uzak olup, gayri safi sabit yatırımlarda daralmanın önceki çeyreklere göre azalması oldukça önemli bir gelişme. Yatırımlarda %6,1 daralma var ve son iki yıldır yatırım iştahı oldukça düşük seviyede seyrediyor. Ekonomi politika yapıcılarının hedefi yatırımları teşvik eden reformları önceliklendirmesi olmalıdır. Kalıcı bir büyüme ve büyümede toparlanma için gayri safi sabit sermaye oluşumunun pozitife dönmesi gerekmektedir.
Bütün dünyayı sarsan COVID-19 krizinin olumsuz etkileri sürerken, ekonomimizde canlanma eğilimleri net bir biçimde görülmektedir. Üçüncü çeyrekle birlikte, ekonomide arzı temsil eden sanayi üretimi ve ekonominin talebini temsil eden perakende satış hacmindeki artış, gelecek aylar büyüme için olumlu bir sinyal vermektedir.
Ancak dikkat çekmek istediğim nokta; TCMB’nin sıkılaştırma politikası ile kredi büyümesinden vazgeçilmesi ve faiz artışı ile birlikte son çeyrekte bir daralma ortaya çıkabilecektir. Ulusal ekonomimizin güçlendirilmesi, sağlıklı ve sürdürülebilir bir büyüme, ulusal sanayi üretiminin, özellikle de katma değeri yüksek üretim yapan imalat sanayisinin güçlendirilmesiyle mümkün olacaktır.”
