Avrasya’nın Kalbinde Büyüyen Güç: Kazakistan

OSTİM’in ev sahipliğinde Kazakistan ve Türk iş adamlarının katıldığı ikili iş görüşmeleri etkinliği düzenlendi. OSTİM OSB Konferans Salonu’nda gerçekleşen programda 64’ü Türk 16’sı Kazakistanlı yatırımcı 200’ün üzerinde görüşme gerçekleştirdi.

OSTİM Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Aydın, programın açılışında Kazakistanlı misafirlere OSTİM hakkında bilgiler verdi. Aydın OSTİM’de 6.200’den fazla küçük ve orta ölçekli işletmenin bulunduğun ve hemen hemen her işin yapılabildiği anlattı.

“En kolay iş birliği yapabileceğimiz ülke Kazakistan”

“Burada biz neyi yapmadığımızı tanımlayarak kendimizi daha çok ifade edebiliyoruz.” diyen Orhan Aydın, OSTİM’in kabiliyet ve potansiyelini şu sözlerle anlattı: “Bir şehrin kurulmasıyla ilgili bütün bileşenler burada mevcut. Bu iş birliği, firmalarımız, bölgemiz ve ülkemiz için son derece önemli. Bizim en kolay iş birliği yapabileceğimiz ülke, bizim için çok değerli olan Kazakistan’dır. Köklerimizin ve ortak değerlerimizin bulunduğu Kazakistan, bütün firmalarımız için son derece önemli.”

OSTİM’in Kazakistan’daki ilişkilerine de değinen Aydın, “OSTİM’in, Kazakistan’ın Ontustik Bölgesi’nde bir irtibat ofisi var. Hoca Ahmet Yesevi Hazretleri’nin bulunduğu Türkistan bölgesinde bulunan Organize Sanayi Bölgesinde tabelamızı astık. Ontustik’in de Bölge Müdürlüğümüz binasında bir ofisini de açtık. Bizim gönlümüzü birleştiren bu iki ofis aynı zamanda ticaretimizi, iş birliğimizi, gönül birliğimizi de geliştirir diye bu çabayı çok önemsiyoruz.” mesajını verdi.

1.7 milyar dolarlık imza

Kazakistan'ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, ülkesindeki yatırım ortamından bahsetti. Ülkesinin coğrafi avantajlarını ve sağlanan imkânları anlattı.

Kazak ve Türk halklarının tarihsel bağlarına işaret eden Büyükelçi, Kazakistan ile Türkiye arasında; özellikle Kazakistan’a çeşitli sektörlerde 1.7 milyar dolarlık yatırım anlaşmaları imzalandığını hatırlattı.

Ülkesinin ekonomik yapısı hakkında da bilgiler veren Saparbekuly, “Kazakistan dünyanın dokuzuncu büyük ülkesidir. Kuzeyinde Rusya, doğusunda Çin’le, Hazar’da Azerbaycan ve İran’la sınırları mevcuttur. Kazakistan’da 2005 yılından bu yana toplamda 290 milyar dolarlık doğrundan yabancı yatırım çekebilmiştir. Kazakistan son 10 yılda ortalama 23-25 milyar dolar arasında doğrudan yabancı yatırım çekebilmektedir. 2018’de yapılan yabancı yatırım miktarı, yüzde 30’luk bir artışla rekor seviyede 30 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.” dedi.

Kazak diplomat, Dünya Bankası’nın 2018 satın alma paritesi verilerine göre Kazakistan’da kişi başı milli gelirin 26.500 dolara ulaştığı bilgisini paylaştı.

Avrasya Ekonomik Birliği üyesi olarak Kazakistan’ın Rusya, Kırgızistan, Beyaz Rusya, Ermenistan dahil olmak üzere toplamda 200 milyon nüfuslu ortak gümrük piyasasına dahil olduğuna dikkat çeken Saparbekuly, “Kazakistan, dünyanın denize çıkışı olmayan en büyük kara ülkesi. Biz bu dezavantajımızı özellikle son 5 senede 30 milyar dolar civarında ulaşım ve lojistik ağına yapılan yatırımlar sayesinde bertaraf edebildik. Artık Kazakistan doğuyla batının, kuzeyle güneyin bir arada kesiştiği bir nokta. Örnek vermek gerekirse; Kazakistan üzerinden Çin’den Avrupa’ya, Avrupa’dan Çin’e konteynır taşımacılığı her yıl yüzde 100 artış gösteriyor. Eskiden haftada bir yapılan konteynır tren taşımacılığı artık günde 2-3 defa yapılıyor.” dedi.

Önümüzdeki 5 yılda Kazakistan’ın 10 milyar dolarlık ulaştırma ve lojistik yatırımı planladığını ifade eden Abzal Saparbekuly, ülkesindeki yatırım fırsatlarını şu şekilde anlattı: “Kazakistan’da iki türlü sanayi bölgeleri mevcut. Birisi Serbest Ekonomi Bölgeleri, diğeri de Organize Sanayi Bölgeleri. Serbest Ekonomi Bölgelerinde yapılan yatırımlar vergiden muaf. Hammadde ithalatında da vergi muafiyeti söz konusu. Organize Sanayi Bölgelerinde yapılan yatırımlarda tek bir şart var. Yapılan yatırımlar 14 milyon dolardan fazla olursa yine aynı şekilde Serbest Ekonomi Bölgesindeki teşvikler burada da veriliyor. Arsa tahsisi ve makine ithalatında gümrüksüz vergilendirme var.”

Tarım öncelikli sektör

Tarım, hayvancılık ve gıda sektörlerinin ülkesinde yatırım önceliği olduğunu vurgulayan Saparbekuly, şöyle devam etti: “210 milyon hektardan fazla tarım amaçlı arazi var. Nüfusun yüzde 40’a yakını tarım alanında yaşayan insanlar. Tarım alanında her yıl yüzde 5-6 düzeyinde yükseliş trendi var. Çin piyasası her sene 38 milyar dolarlık yağlı tohum ithal ediyor. Çin, yine taze meyve sebzede 13 milyar, süt ürünlerinde 20 milyardan fazla ürün ithal ediyor. Kazakistan’ın bu geniş tarım arazilerini dikkate alırsak, bu üretimi Kazakistan’da yapıp Çin’e ihraç etme imkanına sahip olabilirsiniz.“

Tarım alanında yapılan yatırımların yüzde 20 ile yüzde 40 oranında devlet tarafından sübvanse edildiğini anlatan Büyükelçi, Kazakistan’da tarım alanındaki mevcut makinelerin yüzde 70’inin 17 senelik ömrünü tamamladığını, bu makinelerin yenilenmesi için tarafından lesaing, kredi ile makinelerin yenilenmesi ile ilgili devlet programının mevcut olduğu bilgisini verdi.

Önümüzdeki 10 senede dünyanın tarım üretiminde ilk 5 ülke arasına girmeyi hedefleyen ülkede öncelikli alanların biri de tarım makinelerinin üretilmesi.

Türkiye ilk 10’da

Türkiye’nin ekonomik potansiyeline dikkat çeken Saparbekuly, “Türkiye, Kazakistan’a yatırımcı çekilecek ilk 10 ülke arasında yer alıyor. Çünkü biz Türk yatırımcının, Türk iş adamının kardeş ülkelere olan duygusunun ne kadar sıcak olduğunu biliyoruz. Riski seviyorlar. Önümüzdeki dönemde nasıl Türkiye’nin 2023 hedefi varsa, aynı şekilde Türk özel sektörünün de bu şekilde hedefi olması kanaatindeyim. Bu açıdan Avrasya’nın kalbinde yer alan Kazakistan’da yatırım yapmaya davet ediyorum.” dedi.

1.800 Türk şirketi faaliyette

Kazakistan Uluslararası Ticaret Odası Başkan Yardımcısı Nuraly Bukeiıkhanov, Kazakistan ve Türkiye arasındaki ticaret ilişkilerine değindi. Türkiye’nin, Kazakistan’ın ekonomik ilişkilerinde çok önemli ülkelerden biri olduğunu dile getiren Bukeikhanov, Türkiye’nin Kazakistan’ın uluslararası cirosunda 9. sırada yer aldığını belirtti.

Kazakistan’da 4.100 adet Türk şirketinin kayıtlı olduğunu aktaran Bukeikhanov, 1.800 Türk şirketinin inşaat, altyapı, gıda ve hafif sanayi alanında faaliyet gösterdiği bilgisini paylaştı.

2019 yılında Kazak-Türk Ticaret Odası kurmak istediklerini belirten Nuraly Bukeikhanov, “Astana’da bir ofisimiz olacak Türkiye temsilciliği olarak. İstanbul’da da bizim temsilciliğimiz olacak.” dedi.

Kazakistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği tarafından paylaşılan bilgi notunda, ülkenin öne çıkan yönleri şöyle:

• Ülke, Dünya Bankası raporuna göre dünyada iş yapma kolaylığı açısından 28. sırada bulunuyor.
• Dünya Bankası 2017 vergi öreme raporuna göre, elverişli vergi sistemi bakımından Kazakistan, dünyada 189 ülke içinde 18. sırada.
• Astana Uluslararası Finans Merkezi, Kazakistan’ın yatırımcılara sağladığı önemli fırsatlar arasında. Merkez içerisinde yer alacak yatırımcılar çeşitli vergilerden 50 yıl süreyle muaf tutuluyor. Yine yatırımcılar 2 yıl boyunca ücretsiz olarak ofis kiralayabiliyor.
• Doğal kaynak zenginliğiyle de öne çıkan Kazakistan, dünya volfram deposu sıralamasında birinci, krom ve uranyum sıralamasında ikinci, manganez ve gümüş sırlamasında dördüncü sırada yer alıyor. Aynı zamanda ülke dünyanın en büyük uranyum üreticisi, krom ve çinko üretiminde de dünya liderlerinden biri.
• Ülkede öncelikli sektörler: Tarım, hayvancılık ve gıda, kimya endüstrisi, madencilik ve metalürji, sanayi makineleri ve ekipmanları üretimi.