Bütçe 59 yıl açık verdi
Ankara Ticaret Odası’nın “Açıklar Tarihi” adlı raporuna göre, Türkiye 82 yıllık cumhuriyet tarihinin 59 yılında bütçe açığı verdi.
Ankara Ticaret Odası’nın “Açıklar Tarihi” adlı raporuna göre, Türkiye 82 yıllık cumhuriyet tarihinin 59 yılında bütçe açığı verdi. Ankara Ticaret Odası tarafından yapılan araştırma raporuna göre 1923-2004 yılları arasındaki dönemde bütçe açıklarının toplamı 233 milyar dolara ulaşırken, Türkiye sadece son 10 yılda 171.3 milyar dolar bütçe açığı verdi. Türkiye, bu sürede 66 yıl da dış ticaret açığı verirken, 82 yılda toplam dış ticaret açığı miktarı 303 milyar dolar oldu. Dış ticaret fazlası verilen yıllar ise 16 yıl ile sınırlı kalırken, Toplam dış ticaret fazlası tutarı 418 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rapora göre Türkiye, dış ticaret açıklarının yüzde 60’ını teşkil eden 183 milyar dolarlık kısmını Gümrük Birliği’nden sonraki 9 yıla sığdırdı. Aynı dönemde verilen bütçe açığı da 165.3 milyar dolar oldu. Gümrük Birliği’nde geçen 9 yıllık dönemin bütçe ve dış ticaret açığı toplamı 348 milyar doları buldu. Bütçesinde ve dış ticaretinde 82 yılda toplam 536 milyar dolar açık veren Türkiye, bu açıkları borçlanma ya da para basma yolu ile kapatmaya çalışınca, enflasyonlardan ve krizlerin pençesinden kurtulamadı. Raporun dikkat çektiği bir diğer sonuç da bütçe ve dış ticaret disiplininden ödün verilmeyen yılların Cumhuriyetin ilk yıllarına ve Atatürk’ün ölümüne kadar olan süreye sığdırılmış olması. Rapora göre İsmet İnönü’nün 7, Celal Bayar’ın ve Fethi Okyar’ın 1 kez Başbakan olarak görev yaptığı Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhurbaşkanlığı döneminde 5 yıl hariç, devlet bütçesi devamlı fazla verdi. Sıkı sıkıya bütçe disiplinine uyuldu, devlet denk bütçe ile yönetildi.Bir yandan yeni kurulan Cumhuriyetin kaynak ihtiyacı karşılandı, diğer yandan yabancı işletmeler millileştirildi. Bütçe açığının milli gelire oranı 80’li yıllarda yüzde 1-2, 1990-1995 arasında ise yüzde 4, 1996’da yüzde 8.2, 2000’de yüzde 10.2,2001’de de yüzde 16.1’ e kadar yükseldi. Bu yıldan itibaren de giderek düştü. 2004’de ise yüzde 7’lere kadar geriledi. Dış ticaret açığının milli gelire oranları da benzer bir seyir izledi.
