KOSGEB’in KOBİ fotoğrafı
KOSGEB’in yaptığı anket sonuçlarına göre KOBİ’lerin fotoğrafı pek de parlak değil. Sonuçlara göre KOBİ'ler ihracat yapmıyor kredi kullanmayı bilmiyor
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı'nın (KOSGEB) 40 bin işletmeye uyguladığı anket çalışması sonuçlarına göre KOBİ'lerin büyük çoğunluğu tüketim malı üretiyor, ihracat yapmıyor ve kredi kullanmıyor. Yeni yatırım yapmak ve büyümek istiyor ama bunun için ne yeterli finansmanları ne de eğitimleri var.
Türkiye'deki KOBİ'lerin yapılarını detaylı şekilde ortaya koyan "KOSGEB Saha Araştırma Çalışması Ön Değerlendirme Raporu"nda İstanbul ve Bursa'daki işletmeler önemli bir yer teşkil etti. Raporun satırbaşları özetle şöyle:
Tüketim malı üretiliyor
Anket yapılan işletmeler içinde mobilya üretimi konusunda faaliyet gösterenlerin ağırlıklı olduğu dikkat çekti. İşletmelerin yüzde 16,67'si mobilya imalatı ile uğraşırken, bu sektörü sırasıyla yüzde 15,74 ile tekstil ürünleri üretimi, yüzde 11,02 ile gıda ürünleri ve içecek üretimi izliyor. İleri teknoloji ve bilişim teknolojileri gerektiren konularda faaliyet gösteren işletme sayısı ise çok az. Türkiye'de büro makineleri bilgisayar üretimi üzerine çalışan sadece
45 KOBİ bulunuyor.
Ürünlerin tüketiciye yönelik mi yoksa başka bir sanayi kuruluşuna satılan sanayi girdisi mi olduğuna bakıldığında ise; yüzde 65'inin tüketim malı, yüzde 29'unun ise sanayi girdisi olarak üretildiği görülüyor. Hem sanayi girdisi hem de tüketim malı üretiminde bulunan işletmelerin oranı ise yüzde 5.
Sahipleri yönetiyor
İşletmelerin yönetimine bakıldığında ise sahiplik ve ortaklıkların ön plana çıktığını görüyoruz. Anket kapsamındaki işletmelerin tepe yöneticilerinin yüzde 71'i aynı zamanda işletme sahibi. Ölçek büyüdükçe ve üretim konusunda çeşitlilik artınca profesyonel yönetimin de arttığı görülüyor. Yine işletme sahiplerinin eğitim durumuna bakıldığında, büyük çoğunluğunun ilköğretim kurumlarından mezun olduğu görülüyor. Ancak üniversite mezunlarının sayısı da azımsanmayacak durumda. işletme sahiplerinin yüzde 42,89'u ilköğretim, yüzde 29,39'u lise, yüzde 24,42'si üniversite mezunu.
Çalışan sayısı düşük
Bu işletmelerin çalışan sayısı da oldukça düşük düzeyde. Ankete göre işletmelerin çoğunluğu 1 ile 9 arasında kişi çalıştırıyor. İşletmelerin sadece yüzde 8,23'ünün 50 ile 150 kişi arasında çalışanı var. Çalışanların eğitim düzeyi de oldukça düşük durumda. Çalışanların yarıdan fazlası ilköğretim mezunu iken, yüzde 10'a yakın düzeyde lise mezunu bulunuyor. Yüksek okul mezun çalışanların oranı ise sadece yüzde 2,72. Bu sonuçlarda işletmelerin beyaz yakalı personelden daha fazla mavi yakalı personel çalıştırdığını gösteriyor. Ayrıca sanayide en önemli istihdam grubunu oluşturması gereken endüstri meslek lisesi mezunlarının oranı sadece yüzde 8 civarında.
İhracatçı az
Ankete göre işletmelerin yüzde 43 ihracat yaparken, yüzde 57'si ihracat yapmıyor. İhracat yapanlar komisyoncu/temsilci firma, aracı firma ve müşteriye doğrudan satış yöntemlerinin üçünün birlikte kullanıldığı görülüyor. Bu yöntemler içerisinde müşteriye doğrudan satış en fazla tercih edilen yöntem olarak görülmekte. İhracat yapılan ülkeler sırlamasında Almanya önde bulunuyor. Almanya'yı sırasıyla Rusya, Irak, Fransa, Yunanistan, ABD, İsrail, Hollanda, Bulgaristan ve İngiltere izliyor. Ankete katılan işletmeler ihracat yapmama nedeni olarak kaynak yetersizliğini ilk sırada gösteriyor. Kaynak yetersizliği; sermaye, teknoloji ve malzeme eksikliğini ifade etmekte.
Sermayeler de küçük
Küçük ve orta ölçekli işletmelerin en büyük sıkıntısı finansman. Ankete katılan işletmelerin sermaye yapılarına bakıldığında, işletme sermayesinin 50 milyar TL'nin altında olduğu görülüyor. Bu firmalar kredi kullanmaya da çok yanaşmıyorlar. Ankete göre bu işletmelerin sadece yüzde 30'u kredi kullanıyor. Alınan kredilerin yüzde 70'i işletme kredisi, yüzde 13'ü yatırım kredisi olurken, özellikle ihracat kredisi kullanım oranının çok düşük olduğu görülüyor. İşletmeler kredi kullanmama nedeni olarak uygun koşullarda imkanların olmamasını gösteriyor.
Büyüme hedefi var, kaynak yok
Ankete katılan işletmelerin büyük çoğunluğu (yüzde 71) yeni yatırım düşündüklerini ifade etmiş durumda. Yeni yatırım düşünen işletmelerin daha çok üretim artışı yönünde yatırım yapmak istedikleri görülmekte. Üretim amacıyla yeni yatırım yapmak isteyenlerin oranı yüzde 68,11 olurken onu sırasıyla, yüzde 10,74 ile pazarlama, yüzde 7,13 ile AR-GE, yüzde 4,91 ile tasarım, yüzde 4,72 ile yeni sektör, yüzde 4,39 ile bilgi işlem izliyor. Ancak bu yatırımları gerçekleştirmek için işletmelerin finansal desteğe ihtiyacı bulunuyor.
Ankete göre işletmelerin geleceğe dönük ihtiyaçları sırlamasında yatırım için ek finansman ihtiyacı birinci sırada geliyor.
