Enerjide ‘Yerli Kaynak-Milli Teknoloji’ Dönemi

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında gerçekleştirilen Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun (BTYK) 26. Toplantısı’nda alınan kararlar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Ergün tarafından açıklandı. Enerji başlığının öncelikli olarak masaya yatırıldığı toplantıda ‘yerlilik’ vurgusu yapıldı. Buna göre; rüzgar ve güneş enerjisinde 5 yılda yerli teknolojiye geçilmesi ve Türkiye’nin 2023’e kadar enerjiye yapacağı yaklaşık 130 milyar Dolar’lık yatırımın yüzde 80’inin yerli teknolojiler kullanılarak gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Milli Rüzgar Enerjisi Santrali Teknolojilerinin Geliştirilmesi Projesi (MİLRES) de alınan kararlarda yer buldu.

Ekonomik kalkınmanın başat unsurlarından biri olan yerli ve milli üretim bilincinin ülkemizde yaygınlaşması için umut verici gelişmeler yaşanıyor. Cari açıkla mücadelenin, teknoloji üretiminin ve rekabet avantajını artırmanın şartlarının başında gelen “yerli ve milli üretim” resmi kararlara da yansımaya başladı. Son olarak Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun (BTYK) 26. toplantısı bu iradenin tescili niteliğinde oldu. BTYK toplantısının ardından; termik, hidroelektrik, rüzgar ve güneş enerjisinde 5 yılda yerli teknolojiye geçileceği, Türkiye’nin 2023’e kadar enerjiye yapacağı yaklaşık 130 milyar Dolarlık yatırımın yüzde 80’inin yerli teknolojiler kullanılarak gerçekleştirilmesinin hedeflendiği açıklandı.

Ekonomik ve stratejik boyut
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün tarafından kamuoyuyla paylaşılan kararlar 7 ana başlıkta toplandı. Ergün, toplantıda öncelikli olarak enerji alanını ele aldıklarını, bu konunun hem büyümeyle yakın ilişkisi hem de ekonomik ve stratejik boyutu ile çok önemli bir alan olduğunu ifade etti. Ergün, dünyadaki küresel güç oyunlarının çok büyük oranda enerji kaynakları üzerinden döndüğünü ve bunun bir tesadüf olmadığını vurguladı.

"2023'te enerji harcamaları 106 milyar Dolar olacak"
OECD verilerinin, ilerleyen süreçte Türkiye'nin enerji ihtiyacının Çin, Hindistan ve ABD gibi ülkelerden bile hızlı artacağına işaret ettiğini kaydeden Ergün, Türkiye'nin enerji ihtiyacını karşılamak için geçen yıl 60 milyar dolar harcama yaptığını belirtti. Bu rakamın 2023 yılında 106 milyar dolar seviyesine çıkmasının beklendiğini söyleyen Nihat Ergün, bu paranın çoğunun, Türkiye'de mevcut olmayan fakat enerji ihtiyacının büyük bir kısmını sağlayan kaynakların teminine harcandığına dikkati çekti, bu nedenle Türkiye'nin enerji ihtiyaçlarını karşılama noktasında alternatif yöntem arayışlarının ön plana çıkması gerektiğinin altını çizdi.

3 ana öneri
BTYK toplantısında, artan bu enerji ihtiyacını karşılamaya yönelik 3 ana öneri geliştiğini bildiren Ergün, bunların; yerli enerji kaynaklarının kullanımını artırmak, bu kaynaklara yönelik yerli üretim teknolojilerine odaklanmak ve enerji verimliliğini artırmak olduğunu belirtti.

Kararlar

Yerli Termik Santral Tasarım ve İmalat Kabiliyetinin Geliştirilmesi (MİLTES) [2013/201]:
Yerli termik santral tasarım ve imalat kabiliyetinin geliştirilmesi ve kamu-özel sektör işbirliği ile 5 yıl içinde akışkan yatak kazanı teknolojisinde %80 yerlilik oranı hedefine ulaşılması için;

• Gerekli çalışmaların Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TÜBİTAK öncülüğünde yapılmasına,
• Geliştirilecek performansı yüksek, gaz emisyonları düşük teknolojiler için küresel ticari rekabet koşullarının oluşturulmasına ve yaygınlaştırılmasına yönelik stratejilerin ve mekanizmaların geliştirilmesine,
• Bu çalışmaların yürütülmesi için ilgili Bakanlık ve kuruluşlarımızın kaynak tahsisi de dahil olmak üzere gerekli desteği vermesine karar verilmiştir.

Hidroelektrik Enerjisi Teknolojilerinin Geliştirilmesi (MİLHES) [2013/202]:
Hidroelektrik enerjisi teknolojilerine yönelik tasarım ve üretim kabiliyetinin ülkemize kazandırılması, kamu-özel sektör işbirliği ile 5 yıl içinde başlangıç olarak 5 MW, daha sonrasında 20 MW ve üzeri güce sahip santrallerde %80 yerlilik oranı hedefine ulaşılması için;

• Gerekli çalışmaların Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TÜBİTAK öncülüğünde yapılmasına,
• Geliştirilecek teknolojiler için küresel ticari rekabet koşullarının oluşturulmasına ve yaygınlaştırılmasına yönelik stratejilerin ve mekanizmaların hazırlanmasına,
• Uygulamanın yapılacağı sahaların belirlenmesine ve gerekli izinlerin verilmesine,
• Bu çalışmaların yürütülmesi için ilgili Bakanlık ve kuruluşlarımızın kaynak tahsisi de dahil olmak üzere gerekli desteği vermesine karar verilmiştir.

Rüzgâr Enerjisi Santrali Teknolojilerinin Geliştirilmesi (MİLRES) [2013/203]:
2023 yılında rüzgar enerjisi santralleri için öngörülen 20 GW kurulu güç hedefine, kamu-özel sektör işbirliğinde geliştirilecek rüzgar türbin sistemlerinde (500 kW ve 2,5 MW) %80 yerli teknoloji ile ulaşılması için,

• Gerekli çalışmaların Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TÜBİTAK öncülüğünde yapılmasına,
• Geliştirilecek teknolojiler için küresel ticari rekabet koşullarının oluşturulmasına ve yaygınlaştırılmasına yönelik stratejilerin ve mekanizmaların hazırlanmasına,
• Uygulamanın yapılacağı sahaların belirlenmesine ve gerekli izinlerin verilmesine,
• Bu çalışmaların yürütülmesi için ilgili Bakanlık ve kuruluşlarımızın kaynak tahsisi de dahil olmak üzere gerekli desteği vermesine karar verilmiştir.

Güneş Enerjisi Teknolojilerinin Ülkemize Kazandırılması (MİLGES) [2013/204]:
Güneş enerjisi teknolojilerinin ülkemize kazandırılması ve kamu-özel sektör işbirliği ile alt sistem teknolojileri tasarımında 5 yıl içinde toplam %80 yerlilik oranı hedefine ulaşılması için;

• Gerekli çalışmaların Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TÜBİTAK öncülüğünde yapılmasına,
• Geliştirilecek teknolojiler için küresel ticari rekabet koşullarının oluşturulmasına ve yaygınlaştırılmasına yönelik stratejilerin ve mekanizmaların hazırlanmasına,
• Uygulamanın yapılacağı sahaların belirlenmesine ve gerekli izinlerin verilmesine,
• Bu çalışmaların yürütülmesi için ilgili Bakanlık ve kuruluşlarımızın kaynak tahsisi de dahil olmak üzere gerekli desteği vermesine karar verilmiştir.

Termik Santral Baca Gazı Arıtma Teknolojilerinde Yerli Tasarım ve İmalat Kabiliyetinin Geliştirilmesi (MİLKAS) [2013/205]:
Termik santral baca gazı arıtma teknolojileri alanında yerli tasarım ve imalat kabiliyetinin gelişmesi, kamu-özel sektör işbirliği ile %80 yerlilik oranı hedefine ulaşılması için;

• Gerekli çalışmaların Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TÜBİTAK öncülüğünde yapılmasına,
• Geliştirilecek teknolojiler için küresel ticari rekabet koşullarının oluşturulmasına ve yaygınlaştırılmasına yönelik stratejilerin ve mekanizmaların hazırlanmasına,
• Uygulamanın yapılacağı santrallerin belirlenmesine ve gerekli izinlerin verilmesine,
• Bu çalışmaların yürütülmesi için ilgili Bakanlık ve kuruluşlarımızın kaynak tahsisi de dahil olmak üzere gerekli desteği vermesine karar verilmiştir.

Kömür Gazlaştırma ve Sıvı Yakıt Üretimi Teknolojilerinin Geliştirilmesi [2013/206]:
Kömür gazlaştırma ve elde edilen sentez gazından sıvı yakıt üretimi teknolojilerinin ülkemize
kazandırılması, kamu-özel sektör işbirliği ile 5 yıl içinde %75 yerlilik oranı hedefine ulaşılması için;

• Gerekli çalışmaların Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TÜBİTAK öncülüğünde yapılmasına,
• Geliştirilecek teknolojiler için küresel ticari rekabet koşullarının oluşturulmasına ve yaygınlaştırılmasına yönelik stratejilerin ve mekanizmaların hazırlanmasına,
• Uygulamanın yapılacağı sahaların belirlenmesine ve gerekli izinlerin verilmesine,
• Bu çalışmaların yürütülmesi için ilgili Bakanlık ve kuruluşlarımızın kaynak tahsisi de dahil olmak üzere gerekli desteği vermesine karar verilmiştir.

Enerji Verimliliğinin Artırılması Çalışmaları [2013/207]:
Binalarda ısı yalıtımı, bölgesel ısıtma sistemleri, atık ısı geri kazanımı, sokak aydınlatması, elektrikli ev aletleri, ulaşım araçları, elektrik motorları ve kompresörlerde enerjinin daha verimli kullanımının sağlanmasına yönelik;

• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı koordinasyonunda iş modeli ile destek paketlerinin geliştirilmesine,
• Düzenleyici mevzuat çalışmalarının yapılmasına,
• İlgili Bakanlık ve kuruluşlarımızın gerekli desteği vermesine karar verilmiştir.

Türkiye Enerji Sektörünün Yapısını Belirleyen Temel Veriler

• Enerji ithal bağımlılığı: %71,8
• Türkiye’nin yıllık enerji talep artışı:1990’dan itibaren %4,6 (AB’nin aynı dönemdeki yıllık talep artış oranı: %1,6)
• İleriye yönelik birincil enerji yıllık talep artışı tahmini: %4
• 2020 yılına değin yıllık elektrik enerjisi talep artış oranı: %6,7 (düşük senaryo) veya %7,5 (yüksek senaryo). Bu yüksek oranların birkaç puan gerilemesi,%4-5 düzeyine gelmesi söz konusu olabilir.
• EPDK 2010-2030 dönemi için elektrik sektöründe gerekli yatırım ihtiyacını 225-280 Milyar $ olarak tahmin etmektedir.

Türkiye Enerji Sektörü Temel Tespitler
Hızlı talep artışı:

• Yatırım gerekliliği ve imkanları var. Yatırımlarda kamusal planlama, üretim ve denetim zorunlu ve çok önemli.

Enerji talebinin karşılanmasında yüksek oranda dışa bağımlılık:

• Yerli ve özel olarak yenilenebilir kaynakların azami düzeyde değerlendirilmeli. Kaynaklar çeşitlendirilmeli.
• AB ortalamasının yaklaşık üçte biri düzeyinde kişi başı brüt elektrik tüketimi (3.199 kWh/yıl)
• 1994, 1998, 2001 ve 2008 yıllarındaki krizlere rağmen son 25 yılda kurulu kapasite dörde katlanmıştır.

Ekonominin yüksek enerji yoğunluğu:

• Enerji verimliliğinin artırılması için büyük potansiyel mevcut ve değerlendirilmeyi bekliyor.

Jeopolitik konum ve avantajları:

• Kaynaklara yakınlık ve enerji terminali olma potansiyeli

Kaynak: Makina Mühendisleri Odası “Türkiye Enerji Görünümü” Sunumu (Mayıs 2013)