URAYSİM

Prof. Dr. Ömer Mete KOÇKAR - URAYSİM Proje Yürütücüsü

Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisinde demiryollarımız için stratejik amaç; “Teknolojik gelişmelerden faydalanarak, diğer ulaştırma türleri ile uyumlu yaygın bir demiryolu ağı kurarak, Demiryollarını; ülke kalkınmasının lokomotif gücü olacak şekilde ekonomik, güvenli, hızlı, konforlu ve çevreye duyarlı tercih edilen bir ulaşım sistemi haline getirmek ve işletilmesini sağlamak” olarak belirlenmiştir.

Bu stratejik amaca ulaşılması için Cumhuriyetimizin 100’üncü kuruluş yılı olan 2023 yılına kadar altyapı, üstyapı, işletme ve Ar-Ge açısından aşağıdaki hedeflere ulaşılması öngörülmüştür:

• . Altyapı Hedef ve Önerileri: 10.000 Km yeni yüksek hızlı demiryolu hattı, 4.000 Km yeni konvansiyonel demiryolu hattı yapılması planlanmaktadır.
• . İşletme ve Üstyapı Hedef ve Önerileri: Mevcut çeken ve çekilen araç parkının yenilenmesi: 180 YHT Seti, 300 Lokomotif, 120 EMU, 24 DMU, 8.000 Vagon temin edilecektir. Raylı taşıt sanayinin geliştirilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda cadde tramvayı, metro, hafif metro, monoray, hızlı tren seti, tünel teknolojileri ile manyetik tren teknolojilerinin geliştirilmesi için girişimcilere yönelik devlet yardımları artırılarak en az %51 yerli muhteva mecburiyeti getirilmesi öngörülmektedir. Bu amaçla, tasarım ve ürün geliştirme, yerli parça oranını artırma, yeni projelerde tasarım-geliştirme-prototip-kalıp gibi üretim öncesi tüm safhalarda yerlileşme sağlanacaktır.
• . Ar-Ge Hedef ve Önerileri: Bakanlık, Üniversite veya TÜBİTAK bünyesinde Demiryolu Enstitüsü ve Test ve Sertifikasyon Merkezi kurulacaktır. Alternatif enerji sistemleri ile çalışabilen lokomotif üretilmesi yönünde projeler geliştirilecektir. Klasik lokomotif + vagon şeklindeki yolcu trenlerinin yerine kullanılacak konvansiyonel hatlarda çalışabilen yatar gövdeli (tilting) tren setlerinin geliştirilmesi yönünde projeler geliştirilecektir.

Bu hedef ve öneriler kapsamında Üniversitemiz, Eskişehir’de Ulusal Raylı Sistemler Mükemmeliyet Merkezi kurulması için 2010 yılında Devlet Planlama Teşkilatı’na bir proje sunmuş ve 241 milyon TL bütçeli projenin 150 milyon TL bütçeli ilk kısmı 2012 yılı yatırım programında 2011K120210 proje numarasıyla ‘Raylı Sistemler Araştırma Merkezi’ adıyla yer almıştır.

Proje süresince gerek Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejileri Hedef 2023 Belgesi, TCDD ve bağlı ortaklıkları ve gerekse özel sektörle yapılan tüm çalışmalar çerçevesinde Projenin bu kapsamı doğrultusunda bütçenin yeniden yapılandırılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda Kalkınma Bakanlığına ‘Revize Proje Raporu’ sunulmuştur.

Bu rapor kapsamında URAYSİM projesi 2016 yılı yatırım programında 400 milyon TL bütçesi ile yer almıştır. Bakanlığımızın ‘Ulaşan ve Erişen Türkiye-2013’ dokümanında da ‘Raylı Sistemler Ar-Ge ve Test Merkezi’ başlığı ile yer alan ve Üniversitemiz tarafından yürütülen bu proje kapsamında raylı sistemler alanında yürütülecek birçok Ar-Ge faaliyeti ile birlikte, çeken ve çekilen araçların test ve sertifikasyonuna yönelik olarak şu çalışmaların yapılması hedeflenmektedir:

• . Avrupa’da ilk defa 400 km/saat hızda seyreden Yüksek Hızlı Trenlerin testlerinin yapılabileceği yaklaşık 50 kilometre uzunluğunda bir test yolunun yapımı,
• . Ayrıca, 180 km/saat hıza erişilebilen konvansiyonel demiryolu araçları için yaklaşık 27 km uzunluğunda bir test yolunun yapımı.
• . Şehir içi raylı taşımacılık araçlarının testlerine yönelik olarak 100 km/saat hızlara erişilebilecek toplam uzunluğu yaklaşık 10 km olan test yollarının yapımı,
• . Çeken ve çekilen araçların statik, dinamik ve elektromekanik test, sertifikasyonu ve Ar-Ge’si için atölye ve laboratuvarların kurulması,
• . Raylı sistemler alanında bilim adamları, araştırmacılar, test ve sertifikasyon personeli yetiştirilmesi.
• . Eskişehir’de bir eğitim ve sosyal tesisleriyle birlikte raylı sistemler alanında bir kampüs kurulması planlanmaktadır.

Merkezin kuruluşunun tamamlanmasıyla ülkemizde tasarlanacak ve üretilecek raylı sistemler çeken ve çekilen araçlarının uluslararası standartlarda test ve sertifikasyonu tamamen yurt içinde gerçekleştirilebilecek, Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü'nün (DDGM) faaliyetleri desteklenecek, yurt dışına döviz çıkışının önüne geçilecektir.

Demiryollarımızdaki serbestleştirme hamlesiyle yurt dışından ithal edilebilecek çeken ve çekilen araçların vatandaşlarımızın can ve mal güvenliği bakımından uluslararası standartlara uygunluk kontrolleri ve yola elverişlilikleri yurt içinde test edilecektir. Dünyadaki 400 km/saat hıza erişilebilen tek test merkezi olması nedeniyle, özellikle Avrupa’da üretilen yüksek hızlı trenlerin aktif yol yerine, test yolunda daha detaylı testlerine imkân sağlayacağından, yabancı üreticilere test hizmeti yoluyla hizmet ihracatı da gerçekleştirilebilecektir.