Otomotiv Parçalarını Yerlileştirme Hedefi

Atılım Üniversitesi Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi, hem sanayiye proje üretiyor hem de akademik çalışmalar gerçekleştiriyor. Türkiye’deki imalat sanayini geliştirme vizyonuyla hizmet veren merkezde sanayicilere sunulan çözümlerin ağırlıklı kısmı aynı zamanda yüksek lisans veya doktora tezi. 5’i doktoralı olmak üzere 20 kişilik kadrosuyla önemli bir açığı kapatan merkez, değeri yüksek olan ve yurtdışından ithal edilen otomotiv parçalarının tamamını yerlileştirme hedefinde.

Metal üretimi ve tüketimi ülkelerin gelişmişlik düzeyini belirleyen ana faktörlerden. Türkiye, metal sektörünün dünya ve Avrupa ölçeğinde önemli aktörlerinden biri. Ülke genelinde sanayide kullanılan yöntemler ve malzemeler göz önüne alındığında; başta otomotiv, havacılık, savunma, beyaz eşya ana ve yan sanayi imalatı, ağırlıklı olarak metal şekillendirme süreçlerine ve metalik malzemelere dayalı. Bu sektörlerin her birinin ayrı kalite kriterleri var. Kalite standartlarının sürekli iyileştirilmesi ve malzemenin şekillendirme kabiliyetinin yüksekliği üzerinde hassasiyetle durulan bir olgu.

Teknoloji olmayınca aslan payı yabancılara gidiyor
Metal şekillendirmeye dayalı sanayi kuruluşları üretim aşamalarında ciddi problemlerle karşılaşabiliyor. Bunlardan ilk göze çarpan; teknoloji ve bilgi birikimi (know-how). İmalat sanayi, üretimini sürdürebilmek için bu ihtiyaçlarını yoğun olarak yurtdışından sağlıyor. Bu da üretimdeki katma değeri azaltırken aslan payının yabancı firmalara-ortaklara kalmasına neden oluyor.

Ülkemizin yalın ve ucuz imalat alanında da Çin, Hindistan gibi rekabet edilmesi güç rakipleri mevcut. Dünya genelindeki büyük şirketlerin ürün kalitesi, enerji tüketimi, çevresel etkilerin azaltılması yönünde talepleri artarken yerli sanayinin gelecekte bu şartlara uyum sağlaması şart. Zorlu rekabet koşullarında sürdürülebilir büyüme; katma değeri yüksek, bilgiye dayalı imalat ve yeni imalat teknolojilerin geliştirilmesine bağlı.

Atılım Üniversitesi, orta ve uzun vadede Türkiye’nin metal şekillendirme alanında teknoloji ve know-how üreten ve ihraç eden ülke konumuna gelmesi amacıyla 2010 yılında örnek bir yapılanmaya gitti. Üniversite, kurduğu Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi ile hem sanayicilerin ihtiyaçlarına cevap veriyor hem de akademik çalışmalara farklı bir bakış açısı getiriyor. Prof. Dr. Erman Tekkaya’nın öncülüğünde T.C. Kalkınma Bakanlığı desteği ile hayata geçirilen merkez, Türkiye'deki metal şekillendirme sektörünü uygulamalı araştırmalar ile destekleyerek, yenilikçi, bilgiye dayalı ve enerji tasarruflu imalat teknolojilerinin geliştirilmesini, yüksek katma değerli parçaların üretilmesini, yeni ve gelişmiş malzemelerin şekillendirilebilmelerini sağlamak için çalışmalar yürütüyor.

Özgün bir model
Almanya, Japonya, Kore gibi ülkelerdeki modellerin incelenerek ulusal koşullara uyarlanmasıyla faaliyete geçirilen ve özgün bir model olan Mükemmeliyet Merkezi adeta sanayiyle birlikte nefes alıyor. Çalışmaların yüzde 90’ı sanayi ile birlikte yapılıyor; TÜBİTAK’ın, KOSGEB’in, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın sanayicilere verdiği proje desteklerinde, hizmet veren kuruluş veya proje yürütücüsü olarak yer alıyor.

Yurtdışına gitmeye gerek kalmadı
Araştırmacılardan Dr. Caner Şimşir, hizmet portföyündeki sektörlerin otomotiv, havacılık ve savunmada yoğunlaştığı bilgisini verdi. Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi altyapısının, Türk metal sanayinin ve endüstriyel Ar-Ge’nin gereklerine göre oluşturulduğunu kaydeden Şimşir, “İmalat ortamıyla, laboratuvar ortamını bir araya getirerek bir ilke imza atan merkez ilk bakışta bir fabrikayı andıran bir makine parkına sahip olmanın yanı sıra, bu endüstriyel altyapıyı mekanik, malzeme, yüzey-kaplama karakterizasyonu, metroloji ve CAD/CAM laboratuvarlarıyla desteklemektedir. Proje desteğinin yanı sıra, yıllarca sanayimizin yurtdışında yaptırarak bolca döviz harcadığı karakterizasyon hizmetlerini yurtdışı muadillerine göre oldukça uygun bir fiyata sanayimize sunmaktadır.” diyor.

Bir diğer araştırmacı Dr. Celalettin Karadoğan, Türkiye’de, alanında ilk ve tek olan merkezin farklı yönlerini şöyle özetliyor: “Merkezimiz kuramsal, analitik, sayısal, karakterizasyon ve sistematik deneysel yöntemleri gerektiği şekilde harmanlayarak sanayinin problemlerine bilimsel ve mühendislik çözümleri üretmeye çalışırken, aynı zamanda sanayi Türkiye’de üniversitelerden daha çok sanayide rastladığımız prototip, ön-seri üretim gibi teknolojik faaliyetleri de gerçekleştirebilmektedir. Günümüzde, proses inovasyonunun en önemli unsurlarından olan simülasyon da merkezin uzman olduğu konulardandır. Bu konuda tüm çalışanlarımız deneysel faaliyetlerinin yanı sıra en az “kullanıcı” seviyesinde olmak üzere bir simülasyon yazılımına hakim olacak şekilde eğitilmektedirler. Doktoralı personelin tamamı uygulamalı araştırmayla teorik çalışmaları bütünleştirerek önceki çalışmalarında “üst düzey kullanıcı” seviyesinde simülasyon yazılımı kullanmış kişilerdir. Hatta, bunların hatırı sayılır kısmı yazılım geliştirmiş ve var olan ticari yazılımlarının yetersiz kaldığı konular için “modül” geliştirmiş “geliştirici” seviyesinde araştırmacılardır.”

Otomotiv parçalarını yerlileştirme hedefi
Önümüzdeki bir yıllık sürede üç stratejik konuda çalışmalara başlamayı planladıklarını anlatan Dr. Omer Music ise bunları şöyle sıraladı: Sac ve masif ürünlerinde parça yerlileştirme; Ürünlerde hafif malzemelerin kullanımı; ulusal bir çok firmanın ortak sorunlarının çözümüne yönelik “rekabet öncesi” çalışmalar. Uzun vadeli hedefleri arasında ise masada çok önemli bir konu var: Otomotiv sanayinde “Parça Yerlileştirme Projesi”. Music, değeri yüksek olup, yurtdışından ithal edilen parçaları tespit edeceklerini ve bu parçalar için gerekli bilgi birikimi ve alt yapıyı oluşturacaklarını daha sonra da bu parçaları tamamen yerlileştirmek istediklerini belirtiyor.

Merkezin genel işleyişi
Firma ile önce proje konusunu değerlendiriliyor. Daha sonra konuya hakim olan araştırmacı, proje yöneticisi olarak atanıyor. Bir sonraki adımda proje önerisi hazırlanıyor. Çalışmada genelde doktora araştırmacısı ve araştırma mühendisi mutlaka yer alıyor ve bu aynı zamanda onun yüksek lisans veya doktora tezi oluyor.

KOBİ’lere kapılar açık
Kurumun KOBİ’ler için çok sayıda hizmet verebileceğini dile getiren Dr. Kemal Davut, ”Bir çok konuda hizmet vermekteyiz; malzeme özelliklerinin tespiti için gerekli tüm testleri ulusal ve uluslararası standartlarda yapmaktayız. Yine ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak içyapı ve kaba-yapı analizleri yapmakta ve de içyapı fotoğrafları üzerinden nitel ve nicel çözümlemeler sunabilmekteyiz. Aynı zamanda hasar ve iş görmezlik analizleri de kabiliyetlerimiz arasında. Hasarların oluşma nedenleri ve çözümüne yönelik danışmanlık hizmetleri vermekteyiz. Ayrıca imalat ve metal şekillendirme süreçleriyle ilgili danışmanlık hizmeti de sağlamaktayız. Firmada var olan sorunların tetkik, tespit ve bunlara bağlı çözümü paket olarak firmalara sunabiliriz.” dedi.

Dr. Caner Şimşir bu konuda şu hususlara dikkat çekti: “İmalat ve metal şekillendirme sorunlarının çözümü çoğu zaman belli yazılımları kullanmaktan geçiyor ancak bu yazılımlar çok pahalı ve kullanımı zor olduğundan yetişmiş eleman gerekiyor, bu sebeple KOBİ’ler yatırım yapmak istemiyor. Bu yazılımlar, gerekli personel ve bilgi birikimi bizde mevcut, bu donanımla firmalara hizmet verebiliriz.”

Sanayici ağırlıklı yönetim yapısı
Kurumun yönetim mekanizması içinde sadece akademik temsilciler bulunmuyor. 15 temsilcili Yönetim Kurulu’nun dokuz üyesi, bu sektörde ve özellikle Ar-Ge çalışmalarında söz sahibi olan şirket temsilcilerinden oluşuyor. Böylece daha dinamik bir araştırma ortamına ve sektörün ihtiyaçlarını ön plana çıkarabilecek bir yapı oluşturuluyor. Merkez bünyesinde ayrıca, alanlarında isim yapmış ve hem kendi ülkelerinde hem de dünyada metal şekillendirme konusunda önde gelen kişilerin yer aldığı 12 üyeli Uluslararası Danışma Kurulu da var.

• Birinci fazı 12 milyon TL ile tamamlanan merkezin şu sıralar ikinci faz projesi yürütülüyor. Bu kapsamda 2015 yılına kadar Kalkınma Bakanlığı 12 milyon TL, Atılım Üniversitesi 8 milyon TL olmak üzere toplam 20 milyon TL’lik yatırım daha yapılacak.
• Firmalardan gelen talep doğrultusunda standart ve özel test hizmetleri de verilen Metal Şekillendirme Mükemmeliyet Merkezi, teknolojik donanımıyla da ayrı bir konumda. Merkez, malzeme özelliklerini tespit etmek için çok hassas cihazlara sahip ve bunların çoğu Türkiye’de sadece burada bulunuyor.
• 2010'dan bu yana 2-3 yıl süreli 30'un üzerinde projeyi başarıyla tamamlayan merkezin sanayi odaklı çalışmaları yoğun bir şekilde devam ediyor